از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانیان

نویسنده: جی. آ. بویل
مترجم: حسن انوشه
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 750
اندازه کتاب: وزیری گالینگور روکشدار - سال انتشار: 1381 _ 1380 - دوره چاپ: 5 _ 4

مروری بر کتاب

از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانیان

طرح تألیف تاریخ ایران کمبریج را نخستین بار در ۱۹۵۹ آرتور آربری و قدس نخعی، سفیر ایران در لندن، ارائه دادند.شرکت ملی نفت ایران با سرمایه‌ای بالغ بر ۰۰۰، ۲۵ پوند، بودجه این طرح را تأمین کرد؛ لیکن پس از چندی، این سرمایه از بین رفت و مؤسسه مطالعات ایرانی در واشینگتن برای مجلد دوم، مؤسسه یارشاطر وابسته به دانشگاه کلمبیا برای جلدهای ششم و هفتم و شاهزاده ابونصر عضد برای جلد هفتم، کمکهای مالی بلاعوضی کردند و انتشارات دانشگاه کمبریج چاپ این اثر را با عنوان The Cambridge History of Iran (تاریخ ایران کمبریج) به عهده گرفت.

آربری برای تشکیل هیئت ویراستاری، از برخی محققان نامدار دعوت کرد و نخستین گردهمایی در ژانویه ۱۹۶۱ برگزار شد. هیئت ویراستاران عبارت بودند از: آرتور آربری (رئیس، ۱۹۶۱ـ۱۹۶۹)، هارولد بیلی (۱۹۶۱ـ و از ۱۹۷۰ به بعد به عنوان رئیس)، آن لمبتون (۱۹۶۱ـ۱۹۷۰)، روبن لوی (۱۹۶۱ـ۱۹۶۶)، رابرت چ. زینر (۱۹۶۱ـ۱۹۶۷)، بازیل گری (نایب رئیس، ۱۹۶۱ـ۱۹۸۹)، پیتر ایوری (سرویراستار، ۱۹۶۱ـ ۱۹۶۹)، عیسی صدیق (۱۹۶۳ـ۱۹۶۹)، سید حسن تقی‌زاده (۱۹۶۳ـ۱۹۶۹)، لارنس لاکهارت (۱۹۶۴ـ ۱۹۷۵)، جان اندرو بویل (۱۹۶۷ـ ۱۹۷۸)، سر ماکس مالوان (۱۹۷۰ـ ۱۹۷۸)، کلیفورد ادموند باسوورت (۱۹۷۰ـ)، ایلیا گرشویچ (۱۹۷۰ـ)، هیوبرت س. ج. دارک (سرویراستار، ۱۹۷۰ـ)، ویلیام ب. فیشر (۱۹۷۹ـ۱۹۸۴) و محمود صناعی (۱۹۷۲ـ۱۹۸۵) که رابط رسمی هیئت ویراستاری با مراکز علمی ایران بود.

تاریخ ایران کمبریج افزون بر بررسی تاریخ سیاسی ایران، به هنرهای ایرانی و تأثیر آنها بر تمدن جهان می‌پردازد. این تاریخ به جنبه‌های مذهبی، فلسفی، اقتصادی، علمی و هنری تمدن ایرانی توجه کرده‌است، اما بر برخی جنبه‌ها، از جمله اوضاع جغرافیایی و بوم شناسی، تأکید بیشتری دارد.

نگارندگان کتاب و همین‌طور ویراستار آن با تخصیص فصول مختلف این اثر به مباحثی همچون جغرافیایی طبیعی، زمین‌شناسی، زمین‌ریخت‌شناسی، اقلیم، خاک، آب، توزیع جمعیتی، معادن و ... اولاً می‌خواهند سرزمین کنونی ایران را از جنبه‌های کاملاً علمی و با تمامی ویژگی‌های منحصر بفرد اقلیمی‌اش به نمایش بگذارند؛ دوم آن‌که قصد دارند با توجه به همین ویژگی‌ها و جنبه‌های طبیعی، تاریخ سیاسی – اجتماعی این کشور را – اگر نه کلاً – که تا حد زیادی محصول همین موقعیت جغرافیایی معرفی کنند، یعنی یک تاریخ جبری که خود برخاسته از محیطی جبری است، و این تاریخ را از این دیدگاه کلی باید مورد بررسی و تدقیق قرار داد. بی‌جهت هم نیست که جلد اول از این مجموعه‌‌ی هفت‌جلدی را به «سرزمین ایران» اختصاص می‌دهند و ان را در حد کتاب مبنایی می‌دانند که خوانندگان در مطالعات شش جلد دیگر باید مدام بدان مراجعه کنند؛ به تعبیری دیگر باید در توجیه حوادث تاریخی به جلد اول متوسل شوند و در یک کلام برای هر حادثه‌ای توجیهی جغرافیایی بیابند.

فهرست 

بخش یکم: تاریخ سیاسی و دودمانی ایران
بخش دوم: ساختار درونی امپراتری سلجوقی 
بخش سوم: دین در دوره سلجوقی
بخش چهارم: تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان
بخش پنجم: دولت اسماعیلی
بخش ششم: اوضاع اجتماعی - اقتصادی ایران در دوره ایلخانان
بخش هفتم: دین در عهد مغول
بخش هشتم: شعرا و نثر نویسان اواخر عهد سلجوقی و دوره مغول
بخش نهم: هنرهای تجسمی
بخش دهم: علوم دقیقه در ایران عهد سلجوقی و مغول