بلاغت تصویر ؛ سلفون

بلاغت تصویر

نویسنده: محمود فتوحی
ناشر: سخن
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 464
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1386 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب 

هزار بار بشستم دهان به مشک و گلاب         هنوز نام تو بردن دریغ می آید

در کتاب حاضر، نویسنده کوشیده است فن تصویرگری در سبک‌های شعری را به مطالعه گیرد تا تفاوت مبانی و اصول آن‌ها آشکارتر شود. برای این هدف بحث را بر مدار سبک‌های شعری فارسی و تطبیق آن‌ها با مکتب‌های اروپایی نهاده است. نویسنده در هر بخش پس از بحث درباره‌ی مبانی سبک شعری از ماهیت تصویر در آن سبک، کارکرد تصویر و مبانی معرفتی آن و نیز جایگاه آن در بافت شعر سخن گفته است.

در این کتاب سعی نویسنده بر آن بوده تا مفهوم برخی اصطلاحات بلاغی را با تکیه بر دیدگاه‌های موجود روشن‌تر گرداند. در خلال کتاب به روشنی در می‌یابیم که مبانی معرفتی و زیبایی‌شناسیک تصویر در هر سبک از اساس با دیگر سبک‌ها متفاوت است. شایان ذکر است که مراد از مبانی معرفتی ، فلسفه‌ی هستی‌شناسیک و شیوه‌ی نگرش به جهان و اشیاء و روش تخیل است. مسلما ً نوع جهان‌نگری در هر یک از سبک‌های هنری، شیوه‌ی نگاه هنرمند به جهان و اشیاء و نیز روش خلاقیت و تخیل و تصویرگری او را شکل می‌دهد.

از دیگر سو، کارکرد تصویر نیز در هر سبکی با دیگر سبک‌ها تفاوت دارد و در دوره‌ها و مکتب‌ها و سبک‌های مختلف ادبی دگرگون می‌شود. تصویر در دوران آغازین شعر فارسی، ابزاری‌ست در خدمت اندیشه. چرا که در دوره‌ی کلاسیک تصویر (تشبیه و استعاره و مجاز) ابزاری‌ست برای بیان و توضیح اندیشه و تقریر مقصود شاعر ، و در نتیجه تصویر در حاشیه‌ی خلاقیت ادبی قرار می‌گیرد و صرفا ً ابزاری می‌شود در خدمتِ معنی . اما در گذر زمان تصویر به تدریج از کناره به مرکز خلاقیت ادبی تغییر جا می‌دهد، و کم‌کم نقش ابزاری را کنار می‌گذارد و نهایتاً، خود به یک امر مستقل بدل می‌شود که خلاقیت بر مدار آن می‌چرخد.

چنان‌که در سبک‌های رمانتیک و سمبولیک مشهود و انکارناپذیر است. همچنین، تصویر در نگاه ایماژیست‌ها، خود یک هدف است و شعر تنها برای خلق آن به نگارش در می‌آید. به همین ترتیب، هنگامی که به دوران مدرن و عصر سوررئالیسم نزدیک می‌شویم، تصویر پدیده‌ای محض، مستقل و یگانه می‌شود که با هیچ چیز دیگر ارتباط ندارد.