الاغراض الطبیه و المباحث العلائیه

نویسنده: اسماعیل بن حسن جرجانی
مقدمه : پرویز ناتل خانلری
ناشر: بنیاد فرهنگ ایران
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 720
اندازه کتاب: رحلی گالینگور - سال انتشار: 1345 - دوره چاپ: 1

نایاب - کیفیت : درحد نو ؛ فاقد فرمان ؛ عطف کتاب با چرم صحافی شده

مروری بر کتاب 

عكس برداری شده از نسخه مكتوب در سال ۷۸۹ هجري قمري

این کتاب،  در حدود سال 525 ه. ق تالیف شده، و خلاصه و چکیده ای از اثر برجسته «جرجانی»، یعنی «ذخیره خوارزمشاهی» است. «الاغراض الطبیة»، یکی از منابع اصیل واژگان و ترکیب کلمات زبان فارسی، چه پزشکی و چه غیر پزشکی است.کتاب، نمایانگر ژرفنای پزشکی کهن ایران و مشرق زمین است و یک دایرة المعارف متوسط علم پزشکی به زبان فارسی به شمار می رود.

كتاب الاغراض تنها خلاصه ساده و گسترده ذخيره خوارزمشاهى نيست، بلكه كتابى نوين است كه مؤلف دانشمند و بزرگوار آن پس از چندين دهه كار، در وقت كمال و پایان عمر نگاشته است. وى كتاب مادر يعنى ذخيره را به‌هم ريخته، برخى از باب‌ها و مطلب‌ها را از نو درهم آميخته، خلاصه و تكميل كرده، گاهى سخن‌هایى ديگر آورده و برخى از مشكلات را حل كرده، در بحث تصرف نموده، و خلاصه طرحى نو در انداخته است.

الاغراض الطبيه یکى از منابع اصيل واژگان و تركيب كلمات زبان فارسی، چه پزشکى و چه غيرپزشکى است. اين كتاب گرانقدر به حد خود، همان ارجمندى ذخيره خوارزمشاهى را دارد، و بر هر فارسی زبان دانش‌پژوهى است كه از اين خرمن گل، برگ‌هایى برگيرد و از شكوفائى آن، بهره معنوى گيرد. آنان كه به ژرفناى اين كتاب بنگرند، رگه‌هائى از كلمات مولوى و سعدى و حافظ را در آن مى‌يابند. بر همت والاى ادب دوستان پارسى است كه از فوائد ادبى و دستورى آن بهره‌مند شوند و به ديگران بهره رسانند.

الاغراض الطبيه، گذشته از آن‌كه نمايانگر ژرفناى پزشکى كهن ایران و مشرق زمين است و از اين جهت جويندگان اين رشته را بسيار به كار آيد، هنوز نيز قسمت‌هایى از آن كاربرد مفيد دارد و بر هر پزشک ایران دوست و فرهيخته‌اى است كه آن را بخواند و از آن كسب فيض نمايد.

علاوه بر اين، كتاب الاغراض الطبّيه همانند اثر ديگر مؤلف يعنى ذخيره خوارزمشاهى منبعى از اقوال و سخنان پزشکان بزرگ قبل از مؤلف و نيز نوآورى‌ها و تجربيات ارزنده او به شمار مى‌رود كه خواننده كتاب با اندك تورقى صدق اين مدعا را تأييد خواهد نمود.