ابتکار دفاع استراتژیک آمریکا یا جنگ ستارگان

ابتکار دفاع استراتژیک آمریکا یا جنگ ستارگان

نویسنده: ناصر ثقفی عامری
ناشر: وزارت امور خارجه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 194
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1365 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت : درحد نو _ نو

مروری بر کتاب

مصور

ابتکار دفاع استراتژیک (SDI) یکی از طرح‌های دفاعی ایالات متحده آمریکا در زمان ریاست جمهوری رونالد ریگان بود.این طرح در محافل رسانه‌ای به جنگ ستارگان نیز شهرت یافته بود.این طرح اقدامی دفاعی در برابر حملات احتمالی موشک‌های دوربرد شوروی سابق یا دیگر قدرت های اتمی جهان با استقرار تجهیزات در خارج از جو زمین بود.

در سال ۱۹۹۳ میلادی سازمان طرح دفاع استراتژیك آمریكا نام خود را به سازمان دفاع موشكی بالستیك تغییر داد تا پایانی باشد بر تئوری جنگ ستارگان؛ چرا كه استراتژی دفاعی آمریكا از مقابله با موشك های دوربرد به موشك‌ های كوتاه ‌برد تغییر یافت.مقامات كاخ سفید به تازگی مدعی شده اند كه به دنبال توسعه پدافند موشكی خود و بازگشت به دفاع فضایی هستند موضوعی كه خشم روسیه را برانگیخته است.

در فاصله‌ای جهان دوقطبی طی سال‌های 1945 تا 1990 سطح منازعه آمریکا و شوروی محدود به کره خاکی نبود. 12 سال پس از پایان جنگ جهانی دوم، روس‌ها با ارسال ماهواره «اسپوتنیک -1» به فضا رقابت‌شان با آمریکا را از زمین به فضا کشیدند تا فضا نیز درگیر معادله دوقطبی شود. آمریکا برای عقب نماندن از این رقابت ادعا کرد انسان به فضا فرستاده است. توانمندی اقتصادی بالای آمریکا نسبت به شوروی باعث شد آنها خیلی سریع ابتکار عمل در حوزه فضایی را در دست گیرند و شوروی ناچار شود به هر کنش آنها واکنش نشان دهد. اتفاق اصلی سال 1983 رخ داد و «رونالد ریگان» رئیس‌جمهور آمریکا، شوروی را به زمین بازی جدید از قبل طراحی شده‌اش کشاند.

طرح ابتکار دفاع استراتژیک (SDI)  شامل شبکه به هم پیوسته‌ای از ماهواره‌های مسلح به موشک‌های هسته‌ای و لیزرهای قوی بود که همواره در مدار زمین در حال گردش بود و به‌محض آغاز حمله هسته‌ای به ایالات متحده و متحدانش، به‌طور خودکار با موشک‌های رهگیر به سمت موشک‌های مهاجم و با پرتاب موشک‌های هسته‌ای به کشور مهاجم وارد عمل می‌شدند.

اگرچه بسیاری از منتقدان طرح جنگ ستارگان را تخیلی و بسیار بلند‌پروازانه می‌دانستند اما تصویب بودجه مورد نیاز آن در سنای آمریکا، حداقل برای شوروی این پیام را داشت که باید موازنه نظامی با آمریکا را فراموش کنند. مسکو در ابتدا تلاش کرد با طرح غیرنظامی‌سازی فضا، آمریکا را از این اقدام منصرف کند اما رد این درخواست از سوی آمریکا، شوروی را به ناچار به عرصه‌ای کشاند که آمریکا به دنبال آن بود. رهبران کمونیست شوروی در آن سال‌ها درگیر بحران اقتصادی بودند و تلاش می‌کردند با صادرات نفت و محصولات، به اقتصاد بحران زده‌شان سر و سامان بدهند. اما پروژه «جنگ ستارگان» همه برنامه‌ریزی‌های اقتصادی آنها را تغییر داد.

مسکو ناچارا به سمت برخورد عملی با برنامه ابتکار دفاع استراتژیک آمریکا رفت. آنها در سال 1984 از پروژه «پولیوس» که وظیفه نابودی سپر دفاعی آمریکا را در فضا داشت، رونمایی کردند تا نشان دهند آنچه در آمریکا به «جنگ ستارگان» مشهور شده بود، بسیار بیشتر از اهمیت ذاتی‌اش، توسط کمونیست‌های کرملین جدی گرفته شده است. برای ساخت این ناوجنگی پنج سال زمان نیاز بود اما به دلیل فشار سران شوروی، این پروژه خیلی زود با استفاده از قطعاتی که برای فضاپیماهای دیگر ساخته شده بودند، طراحی شد اما این تعجیل سودی برای شوروی نداشت. انحراف موشک حامل ناوجنگی پولیوس تمام هزینه‌های هنگفت شوروی در جنگ ستارگان را با خود منفجر کرد.

اعلام پر سروصدای طرح جنگ ستارگان توسط کاخ سفید و تبلیغات وسیع درباره آن، شوروی را به دام یک مسابقه تسلیحاتی بزرگ کشاند. شوروی برای حفظ وضع موجود، منابع مالی زیادی را برای اداره ارتش بزرگ خود و همچنین معرفی طرح‌های دفاعی جدید و پیشرفته‌تر صرف کرد. این به معنی میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در امور نظامی بود؛ سرمایه‌هایی که در آن برهه خاص برای اقتصاد متزلزل شوروی نقش حیاتی ایفا می‌کردند و هزینه‌کرد آنها در امور نظامی نتیجه‌ای جز دامن زدن به وخامت وضعیت اقتصادی شوروی نداشت.

حاکمان شوروی به این نکته توجه نداشتند که آمریکا در آن زمان از قدرت اقتصادی بیشتری نسبت به شوروی برخوردار بود، با این حال 6 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور نظامی‌اش کرد ولی آنها با وجود اوضاع اقتصادی نابسامان‌شان، 25درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به بودجه نظامی اختصاص دادند. جنگ ستارگان تنها یک نمونه از حوزه‌های فریب در زمینه رقابت‌های تسلیحاتی بین دو ابرقدرت بود اما به دلیل ابعاد و همزمانی‌اش با اوج مشکلات ساختاری و مالی شوروی در دهه 1980 میلادی نقشی بزرگ در ویرانی اقتصاد شوروی ایفا کرد.