آوا و القا 

نویسنده: مهوش قویمی
ناشر: هرمس
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 142
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1383 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

رهیافتی به شعر اخوان ثالث

.... زیبایی شناسی زبان اخوان دارای چنان وسعتی است که واژه‌ها و ترکیب‌های تازه بسیار، حتی نام‌آواها، بیان کوچه و بازار و عبارات نادر و غریب آشنا، در شعر او وارد می‌شوند، باقی می‌مانند و گاه مانوس جلوه می‌کنند...

این کتاب شامل دو بخش متمایز است اما پیوند بین این دو از آنجا نشأت می‌گیرد که در هر دو بخش دیدگاه زبان‌شناسان دربارۀ ادبیات و به‌ویژه شعر مورد نظر قرار گرفته است. بخش اول به یکی از مسائلی اشاره دارد که از دیرباز مورد توجه اُدبا و حتی فلاسفه بوده است: آیا نشانۀ زبان‌شناختی انگیخته (motive) است یا کاملاً اختیاری (arbitraire)؟ به کلام دیگر آیا بین اصوات تشکیل‌دهندۀ یک واژه که برای نامیدم یک شیء، یک احساس یا یک پدیده به کار می‌بریم و آن شیء، احساس یا پدیده رابطه‌ای وجود دارد یا نه؟

نویسنده در این پژوهش ابتدا با یادآوری اهمیت "هماهنگی آوایی در شعر"، دیدگاه "موریس گرامون" (زبان شناس فرانسوی) را درباره ارزش و مفهوم القاگر واج‌های زبان تشریح می‌کند. (بنا به نظریه گرامون نه تنها نام آواها و تکرارها، بلکه در وضعیتی خاص واژه‌ها و واج‌های زبان نیز القاگرند.)

وی سپس صحت و سقم، جهان شمول بودن یا نبودن نظریه‌های گرامون را در آثار مهدی اخوان ثالث مطرح نموده آن‌گاه واکه‌های القاگر در شعر اخوان ثالث را بررسی می‌کند. در بخش دوم کتاب، نخست، نظریه‌های "رومان یاکوبسن" در زمینه شعر و زبان شعری مطرح می‌گردد؛ سپس با تکیه بر دیدگاه‌های وی، شعر "هنگام" (از مجموعه "از این اوستا") تحلیل و بررسی می‌شود.