آداب و رسوم مردم سمنان

نویسنده: محمداحمد پناهی سمنانی
ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 452
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1374 - دوره چاپ: 1

کیفیت : درحد نو ~ نو

مروری بر کتاب 

مثلها، افسانه‌ها، لطیفه‌ها، باورهای عامه حرف و فنون سنتی

قطعه زمین باریکی که رشته‌ کوههای البرز و دشت کویر مرکزی را به شمال و جنوب با خویش دارد و نام «سمنان» به خود گرفته، با وسعت اندک خود، حوزه گویشی و فرهنگی جالبی را به وجود آورده است. گویشهای متنوع این باریکه، همواره توجه محققان و در یکی دو قرن اخیر، اقبال زبان‌شناسان را به خود جلب کرده است.

گویشهای سمنانی، سنگسری، سرخه‌ای، لاسگردی، شهمیرزادی و... از گویشهای شاخص این حوزه جغرافیایی هستند که از میان آنها، گویش سمنانی احتمالا با قدمت بیشتر، ساختمان صرفی جالب، با دگرگونی‌های کمتر و مقاومت بیشتر در قبال عوارض خارجی و بالاخره ساختمان دستوری متنوع و قابل مطالعه و در خور بحث توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. این ویژگیها به معنای آن نیست که گویشهای دیگر این حوزه نسبت به گویش سمنانی اهمیت کمتری دارند.

مردم استان سمنان همچون مردم سایر قسمت های ایران از انواع غذاها، نان ها، سالادها و سبزی های رایج در سبد غذایی خود استفاده می کنند. برخی از غذاها و نان ها چون نان سمنانی و سبزی پلوی سمنانی و آبگوشت خربزه و ته چین گرمسار از جمله غذاهایی است که صرفاً در این استان تهیه و طبخ می شوند که جزو غذاهای خاص محلی این استان است.

موسیقی استان سمنان با تأثیر پذیری از مقامات و ملودی های مازندرانی، خراسانی، اقوام مهاجر ترک، امروزه بیشتر به صورت اشکال موسیق کلاسیک ایرانی و تا حدودی هم با اشکال موسیقی فولک ویژه اقوام مهاجر ترک زبان خودنمایی می کند. در حال حاضر عمده ترین جریان موسیقی استان، موسیقی کلاسیک و معاصر ایرانی است و مراکز آموزش و تبلیغ محدود آن، در شهرهای بزرگ استان ایجاد شده است.

زبان سمنانی را می توان نزدیک به زبان پهلوی دانست که طی دوره های گوناگون دست نخورده باقی مانده است. در منطقه شاهرود گویش رایجی که وجود دارد به شاهرودی معروف است . گویشهای دیگری نیز در ناحیه شاهرود وجود دارد که مربوط به گروههای انسانی مهاجر است که با لهجه های کردی، ترکی، بلوچی و بعضی ها هم با گویش عربی صحبت می کنند. در واقع گویش شاهرودی گویش مسلط منطقه شاهرود است.

زبان و لهجه محلی متداول در بین گرمساریها، لهجه رازی است که با جزئی تفاوت اهالی نواحی اطراف تهران، ری، شمیران و ورامین نیز بدان تکلم می کنند و اما ساکنین نواحی مجاور بلاد جبال یعنی مناطق کوهستانی دامنه جنوبی البرز مرکزی با لهجه ای آمیخته از لهجه های رازی و ناحیه جبال که خود تحت تاثیر لهجه طبری قرار گرفته سخن می گویند. زبانهای محلی دیگر گرمسار عبارتند از: ترکی که افراد ایل اصانلو و پازوکی بدان تکلم می نمایند. زبان اصانلو شبیه ترکی زنجانی و زبان ایل پازوکی شبیه ترکی آذربایجان است. افراد الیکایی نیز به زبان محلی مخصوص خود تکلم می نمایند .