کمونیسم محلی

نویسنده: محمود ابوخلیل
مترجم: محمد فرزانه
ناشر: توحید
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 520
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1357 - دوره چاپ: 1 

کمیاب  - کیفیت : درحد نو
 

مروری بر کتاب 

 مبارزات آزادیبخش اعراب

آشنایی جهان عرب با سوسیالیسم، هم زمان با حمله‌ی فرانسویان به مصر و آگاهی عرب‌ها از مباحث و مسائل جدید جهان غرب صورت گرفت، حتی برخی آموزه‌های رفاعه رافع طهطاوی در سده‌ی سیزدهم/ نوزدهم نیز صبغه‌ای از چپ گرایی سوسیالیستی داشت. اصطلاح سوسیالیسم در نیمه‌ی اول قرن چهاردهم/بیستم وارد ادبیات سیاسی جهان عرب شد و این امر با تأسیس احزاب کمونیست در جهان عرب شکل گرفت که نخستین آنها حزب کمونیست تونس (حزب الشیوعی التونسی)‌ بود که در سال 1337/1919، به عنوان شاخه‌ی فرعی حزب کمونیست فرانسه ، آغاز به فعالیت کرد.

آنچه سبب گرایش اندیشمندان جهان عرب به آموزه‌های چپ شد آن بود که در توضیح برخی مشکلات معاصر و یافتن راه حلی برای آنها نمی‌توانستند به ظاهر سخن شریعت اکتفا کنند و یاری جستن از آموزه‌های جدید در این میان ناگزیر بود. از سوی دیگر، لیبرالیسم راه مناسبی پیش روی دین مداران مسلمان نمی‌گذاشت، بدین سبب برخی از آنان به آموزه‌های سوسیالیستی روی آوردند و گروهی متأثر از مارکسیسم شدند.  افزون بر آن، اندیشه‌های مارکسیستی با جامعه‌ی پر مشکل و عقب مانده‌ی جامعه‌ی عرب همساز بود و به پرسش از سرچشمه‌ی سرمایه داری پاسخ می‌داد، که هم زمان به معنای رد این نظام بود و پدید آمدن سرمایه داری پیشرفته‌ی غرب را به بهای عقب ماندگی شرق و تاراج ثروت آن می‌دانست.

به هر ترتیب، این تأثیرپذیری به تدریج عمیق‌تر و سامانمندتر شد تا آنکه در آغاز سده‌ی چهاردهم/ بیستم موجی از افکار سوسیالیستی و کمونیستی در جهان عرب پدید آمد. شبلی شمیّل، مسیحی لبنانی تبار مقیم مصر، اولین مروّج سوسیالیسم در جهان عرب بود. وی با انتقاد از معادل عربی سوسیالیسم، یعنی «اشتراکیه»، و تأکید بر نارسایی معنایی آن، واژه‌ی «اجتماعیه» را پیشنهاد کرد. سوسیالیسمی که وی از ان سخن می‌گفت، نه بر پایه‌ی مالکیت دولتی و لغو مالکیت خصوصی، بلکه بر این اساس بود که منبع درآمد افراد باید کار آنها باشد و دولت فقط باید عدالت را تضمین کند.

فرح انطون نیز نخستین کسی بود که در مجله‌ی خود، الجامعه، نویسندگان اروپایی، همچون مارکس و تولستوی، را به خوانندگان عرب معرفی کرد. وی که پس از سفر به ایالات متحده در 1322/1904، به اندیشه‌های چپ گرایان متمایل‌تر شده بود، اعتقاد داشت نابرابری و ستم اجتماعی مستقیماً ریشه در نظام اقتصادی سرمایه داری دارد و سوسیالیسم تنها راه رهایی جامعه‌ی بشری است...