روح پراگ

نویسنده: ایوان کلیما
مترجم: خشایار دیهیمی
ناشر: نشر نی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 229
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1397 - دوره چاپ: 15

مروری بر کتاب

در طول دو سال گذشته، بسیار سفر کرده‌ام. شهرهای بسیاری را دیده‌ام و کلیساها، موزه‌ها، باغ‌ها، و قصرهای بسیار. این دیدارها ملغمه غریبی از احساسات و تأثرات در من برجای گذاشته است، و علی‌الخصوص این احساس شک را که در کجا باید منتظر دیدن چه چیزی باشم....

‘روح پراگ’ عنوان کتابی است شامل بیست مقاله از ایوان کلیما، نویسنده چک تبار، که در برگیرنده‌ نگاه او به سیاست، هنر، ادبیات و شهر است. نگاه یک “روشنفکر” اروپایی که سال های کودکی را در اردوگاه یهودیان گذرانده و سال های جوانی تحت سیستم ایدئولوژیک استالینیستی تحصیل کرده و علاوه بر این تجربیات، نگاه تیزبین و شوخ‌طبعی به اطراف ‌اش دارد.

کلیما این هنر را دارد که از گفتگویش با یک خبرنگار، از قحطی نمک و خرابه‌ای پر از زباله، مقاله‌های خواندنی بنویسد. آن چه در نگاه اول به نظر می رسد این است که تمامی مقاله‌ های این کتاب در یک سطح نیستند. مثلا مقاله‌ای با عنوان “امید” در قیاس با مقاله‌ “تاملی کوتاه درباره‌ آشغال” حتی در فرم مقاله نویسی نیز ضعیف ‌تر است، اما در نگاهی کلی “روح پراگ” کتابی است که می‌توان آن را مدت ‌ها کنار دست خود گذاشت و هر از چند گاهی با خواندن مقاله ‌ای از آن مسحور شد.

اما خود مقاله‌ “روح پراگ” یکی از درخشان ‌ترین جستارهایی است که درباره‌ یک شهر (در این جا پراگ) نوشته شده است. مقاله ‌ای که با صداقت کامل از فقدان ‌ها، کمبودها و شکست ‌های یک شهر می ‌گوید و در نهایت با چرخشی طلایی این خصوصیات را عامل اصلی بقای این شهر می ‌نامد.

جالب آن ‌که کلیما در ده صفحه موفق به خلق چنین فضایی می ‌شود، او تصویری روشن ارائه نمی ‌کند (که در صد صفحه نیز غیر ممکن می ‌نماید) بلکه عصاره‌ پراگ را، همه آن چه را که یک “روشنفکر” می‌تواند از جانب شهرش به کسی بگوید، از طریق کلمات، به خواننده ‌اش ارائه می‌ دهد.