داستان های پهلوانی و عیاری ادبیات فارسی

نویسنده: اقبال یغمایی
ناشر: هیرمند
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 340
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1377 - دوره چاپ: 1

کمیاب - کیفیت :  نو

مروری بر کتاب

در مجموعه حاضر، ابتدا نویسنده برخی ویژگی‌های عیاران را برمی‌شمارد که از آن جمله است : مدارا با دشمنان، عفاف و پرهیزکاری از ناصواب، به سر بردن عهد و پیمان و خصوصیاتی از این دست . سپس نکاتی درباره گرشاسب‌نامه، سمک عیار، داراب‌نامه، داستان فلکنار و ابومسلم‌نامه مطرح می‌سازد و سرانجام ماجرای داستان‌های یاد شده را به اجمال روایت می‌کند.

ایرانیان از سپیده دم تاریخ، همواره درگیر نبرد در منطقه ای پر از کشمکش بوده اند و این درگیری منجر به ظهور پهلوانان نامداری در طی این تاریخ پر فراز و نشیب شده است. رستم برجسته ترین پهلوان ایرانی، در دودمانی سلحشور ظهور کرد. در کنار پهلوانان، عیاران نامداری نیز پا به عرصه ی وجود گذاشتند که در چابکی هم پای پهلوانان در عرصه ی نبرد کوشیده اند و در ادبیات ما صحنه های شگفتی آفریده اند.

داستان های این کتاب، با داستان ظهور گرشاسب، پهلوان نامدار آغاز می شود و با دلاوری های حسین کرد شبستری خاتمه می یابد.با سرودن شاهنامه به زبان فارسی، با شکوه و هیمنه‌ی سخن فردوسی،‌ ادبیات پهلوانی به‌عنوان درونمایه‌ای برجسته جایگاه ویژه‌ای پیدا کرد. در کنار جنگ‌های پهلوانان نامدار در میدان‌های بزرگ،‌ عیاران در خفا و پوشیده از دیگران به کارهای بزرگ دست می‌زدند.

ویژگی‏های پهلوانی یکی از شاخص‏ترین تجلی‏ های میراث معنوی فرهنگ ایرانی است که در وجود گروه ‏هایی که در دوره‏ های مختلف تاریخی به‏ نام‏ های عیاران،فتیان،کلوها،شاطران و مانند این‏ها نامیده شده ‏اند،تجلی یافته است.این سنت پهلوانی،در همه‏ ی ادوار ریشه در فرهنگ اهل حرفه و افزارمندان دارد و ناگزیر از جامعه‏ های شهری برمی ‏خیزد. سنت‏های پهلوانی نیز همچون هر پدیده اجتماعی دیگر خوبی ‏ها و بدی‏ هایی با خود دارد.

سنت پهلوانی همواره یک شکل داشته و یک محتوا و اگر به داستان پوریای ولی استناد کنیم از هفت قرن پیش مجموعه‏ ی کشتی و ورزش‏ هایی‏ که امروزه معروف به ورزش زورخانه ‏ای و آموزه ‏های پوریای ولی است،همگی یک مجموعه را می‏ساخت.پس از پوریای ولی،این مجموعه در طی زمان‏ تداوم یافته و به صورت یک سنت پهلوانی درآمد.کشتی و مراسم ورزش با ابزار زورخانه‏ای شکل این سنت بود و محتوای آن به اقتضای زمانه گاه تلخ‏ بود،گاه شیرین.