تحول ثنویت 

نویسنده: شائول شاکد
مترجم : احمدرضا قائم مقامی
ناشر: ماهی
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 230
اندازه کتاب: رقعی - سال انتشار: 1387 - دوره چاپ: 1

مروری بر کتاب

تنوع آرای دینی در عصر ساسانی

دین غالب مردم ایران در عصر ساسانی دین زردشتی بوده، اما چنان نبوده که یک صورت واحد از این دین وجود داشته باشد؛ نحله ها و فرقه های مختلف با مومنان به ادیان دیگر، چون مانویت و مسیحیت، در کنار هم می زیسته اند و ناگزیر به تعاطی عقاید و گاه به جدال های مذهبی می پرداخته اند. موضوع این کتاب بررسی این اختلاف و تنوع در عقاید از لابه لای متون و اسناد است.

در ایران عصر ساسانی هرچند دین زرتشتی دین رسمی امپراتوری به شمار می‌رفت، اما ادیان و مذاهب دیگری نظیر مانویت، مسیحیت، دین یهود، مزدکی‌گری و بودیسم در این قلمرو دارای پیروانی بودند. در درون دین زرتشتی نیز انشعابات و قرائت‌های جدید و به اصطلاح بدعت‌هایی شکل گرفت.

نویسندة کتاب حاضر، فارغ از این که تا چه اندازه می‌توان دین ایران ساسانی را ثنویت (دوگانه باوری) دانست، به این مساله پرداخته که تا چه اندازه زرتشتیان عهد ساسانی خود را ثنوی می‌دانسته‌اند. وی پس از بررسی این موضوع در متون پهلوی و منابع مربوط به زرتشتیان چنین می‌پندارد که در بیش‌تر عهد ساسانی، زرتشتیان احتمالا به ثنوی بودن خود آگاه نبوده‌اند، زیرا در بیش‌تر تالیفات موجود ساسانی آنهایی که به قصد دفاع از ثنویت نوشته شده‌اند، اندک اند. این موضوع همچنین در کتیبه‌های کرتیر، روحانی بزرگ زرتشتی، و شاهان نخستین ساسانی مطرح نشده و در مجادلات زرتشتیان و مسیحیان عصر نیز چندان برجسته نیست.