اختناق ایران

نویسنده: مورگان شوستر
مترجم: ابوالحسن موسوی شوشتری - اسماعیل رائین
ناشر: صفی علیشاه
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 505
اندازه کتاب: وزیری سلفون - سال انتشار: 1362 - دوره چاپ: 5

کیفیت : درحد نو 

مروری بر کتاب

با مقدمه ای از اسماعیل رائین 

شوستر در این کتاب به شرح استخدام خود در ایران و ماجرای اولتیماتوم روسیه می‌پردازد. توافق‌نامه‌ی 1907 انگلیس و روسیه نشان داد که مشروطه‌خواهان‌ ایرانی بیهوده به استفاده از تضاد بین انگلیس و روسیه‌ی تزاری در حفظ منافع خویش دل بسته‌اند.توافق‌نامه‌ی روسیه-آلمان(1911 م)، در ارتباط با ایران و ترکیه،بار دیگر این موضوع را تأیید کرد.

با این‌ همه،دولت مستوفی الممالک در آغاز سال 1911،با هدف سازماندهی‌ مجدد دارایی‌ها،مشاوران آمریکایی را به سرپرستی مورگان شوستر به‌ ایران دعوت کرد. تلاش‌های امپریالیزم آمریکا برای اشغال موضعی‌ استوار در ایران،که با کمک مورگان شوستر انجام شد،تقابل جدی‌ انگلستان و روسیه را به دنبال داشت.هم‌چنین این اقدامات وضعیت‌ سیاست خارجی ایران در برابر دولت‌های امپریالیستی وخیم‌تر کرد . از وجوه بارز و ارزشمند اثر مورد سخن،آن است که در مقدمه‌ی آن‌ توصیف بسیار خوبی از حوادث دوره‌های اول انقلاب وجود دارد.

دوازده‌ فصل و ضمائم کتاب مورگان شوستر به قدر کافی مجموعه‌ای وسیع از پرسش‌ها را درباره‌ی وضعیت مالی،نظام اداری و اجتماعی و سیاسی‌ ایران در سال 1911 پاسخ داده که با فعالیت نویسنده‌ی اثر به عنوان‌ خزانه‌دار ارتباط داشته است.

فصل اول کتاب اختناق ایران به تصمیم مجامع ایرانی برای استخدام‌ و ورود مستشاران آمریکایی به ایران اختصاص یافته است.یکی از نکته‌های مهم در این فصل اصرار و ابرام مورگان شوستر در به دست‌ آوردن اختیار تام برای تصدی خزانه‌داری کل کشور برای مدت سه سال‌ است تا بتواند به اهداف بلند پروازانه‌اش جامه‌ی عمل بپوشاند.هم‌چنین شوستر ادعا دارد از حمایت یک‌پارچه مطبوعات در سراسر کشور برخوردار بوده و ...

ویلیام مورگان شوستر حقوقدان و کارشناس مالی امریکایی در 1877 در واشنگتن متولد شد. او بیش از همه به‌خاطر حضور هشت‌ماهه‌اش در ایران به عنوان رئیس خزانه‌داری کل ایران در سال‌های پس از استبداد صغیر شناخته می‌شود. شوستر در سال 1899مسؤول گمرک کوبا شد و در 1901 به فیلیپین رفت و گمرک این کشور را به‌دست گرفت. در سال 1910 وزیرمختار ایران در امریکا از دولت امریکا خواست که یک کارشناس امور مالی توانا و پاکدست به دولت ایران معرفی کند تا به اصلاح امور مالی بپردازد و اهداف دولت نوپای مشروطه را پی بگیرد.

به این ترتیب شوستر در 1911 به ایران آمد. اما در بحبوحه‌ی درگیری‌های دولت و مجلس ایران و حضور نیروهای نظامی روسیه تنها هشت ماه در ایران به کار مشغول بود و به خواست کابینه از کار خود استعفا داد و به کشورش بازگشت. شوستر بلافاصله پس از بازگشت به امریکا مشاهدات خود را مکتوب کرد و در قالب کتاب اختناق ایران منتشر کرد که امروز از جمله اسناد ارزشمند آن برهه‌ از تاریخ ایران است. شوستر در 1960 در نیویورک درگذشت.