اترکنامه ؛ تاریخ جامع قوچان

نویسنده: رمضانعلی شاکری
ناشر: امیر کبیر
زبان کتاب: فارسی
تعداد صفحه: 488
اندازه کتاب: وزیری - سال انتشار: 1381 - دوره چاپ: 2

مروری بر کتاب 

مصور

وقتى به دوران باستانى این قوم بنگریم، صلابت و درخشندگى آن، کهن‏‌نامه‏‌اى را برای ما بازگو مى‏‌کند که سرانجام آن ایجاد شهر قوچان کنونى با اسامى: «اساآک» یا «آرسکا» است که در واقع یادگار دوهزار ساله همان قوم بشمار مى‏‌آید.در مدت چهارده سال از تاریخ انتشار اترکنامه، به مآخذ و منابع بیشترى دست یافتم که توانستم در چاپ دوم این کتاب بر فصول و مباحث آن بیفزایم؛ تحول و توسعه اخیر شهرستان قوچان را بر اساس آمار و ارقام انتشاریافته از سوى سازمان برنامه و بودجه خراسان و مرکز آمار ایران در سال 1375 بیاورم.

مع‌الوصف، حیات مردم این سرزمین با تغییرات و حوادث تاریخى کهنى که بر او گذشته است، پژوهش بیشترى را مى‏‌طلبد.متجاوز از سى سال است که نگارنده با شوقى سرشار و تلاشى بى‏‌وقفه در جستجوى آثارى از تاریخ قوچان بر سینه سنگها و لایه‏‌هاى رسوبى، نقش سفالها، دل تاریک تپه‏‌ها، اسناد و متون تاریخى، شجره‌‏نامه‏‌ها، طومارها و حتى اسطوره‏‌هاى مردمى و نقل سینه‏‌به‏‌سینه روایات که ما را به مقصود برساند، بوده‌‏ام و در این راه از هیچ سواد و بیاضى چشم نپوشیده‌‏ام؛ بدان امید که روزنه‏‌اى بر روشنایى بیابم. مجموعه یادداشتهاى خود را در سال 1346ش، تحت عنوان جغرافیاى تاریخى قوچان در دو بخش «قوچان قدیم» (خبوشان) و «قوچان جدید» به چاپ رساندم. صاحب‏نظران و علاقه‏‌مندان آشنا و ناآشنا، تذکراتى دادند، عده‏اى تشویقم کردند و برخى به ستیزم گرفتند.

همه اینها در مجموع برایم توشه‌‏اى شد تا در پیمودن دنباله راه استوارتر گام بردارم. در این راه نداشتن وسایل کافى و دشواریهاى سفر مانعم نبود. کوره‌راهها، دشتهاى پهن، کوههاى بلند، دامنه‏‌ها، صخره‏‌ها و ویرانه‏‌ها را پیمودم. برای دیدن سنگ قبرى، تک‌درختى، لوحى، طومارى و دیدار مردمانى که خود در این سرزمین شاهد عینى حوادث بوده‏‌اند، ره سپردم؛ یا در شهر، پاى صحبت مردم کوچه و بازار (که مدیون و مرهون همه هستم) نشستم و همچنان به مطالعات و تحقیقاتم ادامه دادم. دریغم آمد که دستاوردهاى خود را به‌عنوان برگى دیگر از تاریخ قوچان به چاپ نرسانم. در این چاپ جدید افزوده‏‌ها فراوان است و اصولا مباحث کتاب بدان پایه دگرگون شده که جا دارد کتاب نام جدیدى بگیرد؛ ولذا آن را اترکنامه، تاریخ جامع قوچان نامگذارى کردم...

کتاب فوق در مورد تاریخ جامع قوچان و آداب و رسوم و اوضاع اجتماعی و اقتصادی آن شهر می باشد . به طور کلی اترکنامه مجموعه ای از مآخذ تاریخ قوچان برای شناخت عمیق این منطقه مرزی و تحقیق گسترده ای درباره مردم آن است . همچنین در این کتاب به تاریخ باستانی و اسطوره ها و شرح جنگلها و نامداران سده های پیشین آن نیز اشاره شده است .

در پهنای فراخ دشت "استاونا" یا "استو" مرکز خبوشان قدیم، کمانداران و چابک‌سواران تیزتک پارتی، سرانجام امپراتوری مقتدر "یوئه-چری" را که تاریخ به نام کوشانیان از ایشان یاد می‌کند تاسیس کردند. دولتی که به سخن دیاکونوف -محقق شوروی- در تاریخ آسیا نقش بزرگی ایفا کرد...